تاثیر شخصیت‌های کارتونی و سینمایی بر ذهن کودکان

به گزارش کودک پرس  اگر به روزهای شیرین و عروسکی کودکیتان برگردید، حتما به خاطر می‌آورید که آن روزها شما را از چه می‌ترساندند: لولو، بچه دزد، کیسه به دوش، هیولا، یه سر و دو گوش، نمکی و … در ذهن بسیاری از کودکان این شخصیت‌های غیرواقعی جان می‌گیرند و می‌شوند دلیلی برای ترس کودکان.

در کنار همه اینها، بازی‌های کامپیوتری خشن، فیلم‌های ترسناک، هیولاها و موجودات عجیب‌ و غریب کارتون‌های جدید، دلیلی دیگر برای ترس کودکان این دوره و زمانه‌است.
کارتون‌های قدیمی پر بود از حیوانات مهربان جنگل، موسیقی، دوستی و مهربانی. اما این روزها شرکت‌های کارتون‌سازی و سازندگان بازی‌های رایانه‌ای، برای نوآوری و در دست گرفتن بازار فروش به خلق موجودات عجیب و غریبی روی آورده‌اند که دارای قدرت‌هایی فراتر از موجودات عادی هستند. موجوداتی که یک چشم بزرگ دارند، صدها دست و پا دارند، هیبت‌هایی بزرگ و پرمو دارند و صداهای مهیب از خود در می‌آورند، برروی ذهن و روان کودکان اثرات نامطلوبی به جا گذاشته و موجب ترس و دلهره‌ گاه و بیگاه کودکان می‌شوند.

ترس کودکان از شخصیت‌های کارتونی، فیلم و بازی رایانه‌ای چگونه به وجود می‌آید و چگونه می‌توان به کودکان کمک کرد تا از این ترس‌ها گذر کنند؟ نتایج یک تحقیق که برروی بیش از ۲هزار دانش‌آموز کلاس دوم تا هشتم در <اوهایو> انجام شد، نشان داد که هر چه بر تعداد ساعات تماشای تلویزیون در شبانه روز افزوده شود، بروز علایم ناراحتی روانی از قبیل عصبانیت، ترس و استرس در کودکان افزایش خواهد یافت.

نتایج یک تحقیق دیگر برروی ۵۰۰ کودک کودکستانی نیز نشان دارد؛ افراط در تماشای تلویزیون و داشتن تلویزیون در اتاق خواب، موجب اختلال در خواب کودکان می‌شود. تقریبا ۹۰درصد از والدین این کودکان تاکید داشتند که کودکشان حداقل یکبار در هفته دچار کابوس می‌شود. جالب است بدانید نتایج یک پژوهش نشان داده‌است، ۶۲ درصد والدین کودکان ۲تا‌۷ساله گفته‌اند که کودکان آنها از چیزی در یک برنامه تلویزیونی، فیلم یا کارتون، می‌ترسند.
تحقیقاتی شبیه به این و بسیاری از گزارش‌های دیگر نشان می‌دهند، بسیاری از افراد، منشا ترس بلند مدت خود از حیوانات خاص مانند سگ‌ها، گربه‌ها و حشرات را تماشای تصاویر کارتونی نظیر <آلیس در سرزمین عجایب> و <دیو و دلبر> یا تماشای فیلم‌های ترسناک در دوران کودکی‌شان دانسته‌اند.
پدران و مادران باید به این نکته توجه کنند که اثرات این تصاویر، به فکر و مغز ختم نمی‌شود، بلکه اختلال خواب به دلیل این ترس‌های واهی، کودکان را به سمت بیماری‌های جسمی و اختلال در انجام تکالیف مدرسه سوق می‌دهد.

 
● ترس بچه ها، واقعی یا مجازی؟
هر چه سن کودک بالاتر می‌رود، اهمیت ظاهر تصاویر کمتر می‌شود. کودکان پیش‌ دبستانی از چیزهایی که ظاهر ترسناک دارند ولی واقعا بی‌ضرر هستند (مانند ET، موجود فرازمینی مهربان ولی با ظاهری عجیب و غریب) بیشتر از چیزهایی که جذاب به نظر می‌رسند ولی واقعا خطرناکند‌، می‌ترسند.
برای کودکان بزرگتر که به دبستان می‌روند و ۶ تا ۱۱ ساله هستند، ظاهر نسبت به رفتار یا خطرناک بودن شخصیت آن، اهمیت کمتری دارد. کودکان وقتی بالغ می‌شوند، از واقعیت‌ها بیشتر ناراحت می‌شوند و نسبت به خطرات غیرواقعی به تصویر کشیده شده در فیلم‌ها، کمتر حساسیت نشان می‌دهند. کودکان در سال‌های آغاز دوره راهنمایی بیشتر از صحنه‌های جنایت و خونریزی در فیلم‌ها و رسانه‌ها، دچار هراس و استرس می‌شوند.

 
● خوب و بد کارتون‌ها
گرچه هنوز هم برخی پژوهشگران و کارشناسان عقیده دارند، رفتارهای خشونت‌آمیز کارتون‌ها و شخصیت‌های ترسناک آنها، به دلیل کمدی بودن و غیرواقعی بودن، فقط موجب سرگرمی کودکان شده و هیچ اثر مخربی برروی ذهن و فکر کودک به جا نمی‌گذارند، ولی نتایج مطالعات و تحقیقات گسترده دیگر، عکس این مطلب را ثابت می‌کنند. یکی ازنخستین مطالعاتی که در این زمینه انجام شد، بررسی ۲۴ کودک بود که ۱۲ نفر از آنها کسانی بودند که بخش‌های خشونت‌آمیز کارتون  <وودی وودپگر> را می‌دیدند و به آن علاقه‌مند بودند و مابقی افرادی بودند که روز خود را با دیدن کارتون <مرغ قرمز>، کارتونی که اصلا صحنه خشونت‌آمیز ندارد، می‌گذراندند. پس از اتمام مشاهده کارتون، کودکان به اتاقی هدایت شدند تا چندین ساعت با یکدیگر تنها باشند و بازی کنند.
نتایج مشاهده پژوهشگران نشان داد کودکانی که کارتون <وودی> را می‌دیدند بیش از گروه دیگر تمایل به ضربه زدن به دیگران، جنگ و گریز و خراب کردن اسباب بازی‌ها داشتند و این ناشی از همان تاثیر نامرئی کارتون‌ها و فیلم‌ها بر فکر و رفتار کودکان است.

 
● نترس، عزیزم!
همه کودکان در زندگی خود با حوادث و اتفاقات ترسناک مواجه می‌شوند، از صحنه‌های خشن فیلم‌ها گرفته تا موجودات غیرواقعی که والدین برای ترساندن کودکانشان از آنها نام می‌برند. بسیاری از پدران و مادران تمام تلاششان را می‌کنند تا کودکشان را از شرایط هراس‌آور، دور نگه دارند ولی محافظت از کودکان در برابر این احساسات به صورت ۱۰۰درصد امکان‌پذیر نیست، به خصوص تصاویری که از رسانه‌ها پخش می‌شود و کودک هرروز با آنها در تماس است. والدین باید توجه کنند، ترس‌های کودکان با هم متفاوت است.
یک کودک ۲ ساله ممکن است از صدای مهیب رعد و برق، کامیون و قطار فیلم‌ها دچار هراس شود ولی یک کودک ۴ ساله از هیولای کارتونی که زیر تخت و یا داخل کمد لباسش پنهان شده می‌هراسد. بنابراین به عنوان نخستین قدم باید عوامل مختلف هراس و ترس کودکان شناسایی شوند.
والدین باید بپذیرند، ترس بخشی از زندگی کودک است و می‌توان با صبر و ملایمت به کودک کمک کرد تا از این تنش‌ها و اضطراب‌ها گذر کند. شاید در ذهن شما، شخصیت‌های کارتون‌ها و فیلم‌‌ها، دروغین و غیرواقعی باشند ولی در ذهن کودک کاملا زنده و واقعی هستند و درصورتی‌که هراسی از آنها داشته باشند نیز این ترس کاملا واقعی و ملموس است. اگر والدین با کودک خود همدلی کنند و در شرایطی که ترس بر او غلبه کرده است، در کنارش باشند، کودک می‌فهمد که هر قدر هم ناراحت و آشفته باشد، دو پشتیبان قدرتمند در کنار او هستند که علاوه بر حمایت، او را درک می‌کنند.

 
● ۷ فرمان برای عبور از ترس
۱) ‌‌تحقیر و تمسخر ممنوع
به‌خاطر داشته باشید، نباید به کودکان به خاطر ترسشان خندید و یا آنها را تحقیر کرد. این ترس ممکن است از هیولای فیلم کارتونی که داخل کمد پنهان می‌شود تا هراس از آسیب موجودات فضایی باشد. شما هرگز نباید با گفتن جملاتی مانند <تو چقدر ترسویی> یا <مگر هیولا هم ترس دارد؟> کودک را مورد قضاوت و داوری قرار دهید. چرا که همه این شخصیت‌ها در ذهن کودک، زنده و واقعی هستند.

 
۲) بگذارید حرف بزند
به کودکان فرصت دهید درباره آنچه از آن می‌ترسند با شما صحبت کنند. صحبت کردن از شخصیت‌های ترسناک به کودک این امکان را می‌دهد که با ترس خود روبه‌رو شود و از آن گذر کند. به جای اینکه بپرسید <چرا می‌ترسی؟> با همدلی و مهربانی به حرف‌های کودک گوش دهید.

 
۳) حرفش را تصدیق کنید
سعی کنید با صمیمت، احساسات آنها را درباره موضوع ترسشان مورد تایید قرار دهید. گفتن جملاتی مانند <بله عزیزم، می‌دانم که تو از این موضوع می‌ترسی> و یا اینکه<>می‌دانم برای این از تنها خوابیدن می‌ترسی که مبادا موجودات فضایی تو را با خود ببرند> به شما کمک خواهد کرد که به فرزندتان اطمینان و آرامش خاطر دهید.

 
۴) حالا‌ واقعیت را بگویید
به کودکتان کمک کنید به تدریج با واقعیت روبه رو شود و بر شرایط پیرامون خود و احساساتش تسلط و کنترل پیدا کند، چون اگر این شرایط ادامه پیدا کند ممکن است این ترس‌در وجود کودک تثبیت شود و در آینده دردسرساز شود.

 
۵) صفت‌های بد ممنوع
هیچ‌گاه کودک را به خاطر ترسش، در بین دوستان و آشنایان، <بزدل> و <ترسو> خطاب نکنید. مطمئن باشید اینکار نه تنها ترس را از او دور نخواهد کرد بلکه اعتماد به نفس او را هم تهدید خواهد کرد. کودک برای مقابله با ترس‌های خود به اعتماد نفس و حمایت و محافظت اطرافیان و به ویژه پدر و مادرش نیاز دارد.

 
۶) خط قرمز تعیین کنید
اگر می‌دانید کودک شما ازکدام شخصیت فیلم و کارتون می‌ترسد و یا کدام نوع فیلم او را می‌ترساند، طوری برنامه‌ریزی کنید که او این برنامه‌ها را نبیند. شما حتی می‌توانید این فیلم‌ها و کارتون‌ها را قبلا به تنهایی نگاه کنید و بعدا در صورتی که مطمئن شدید، صحنه وحشتناکی ندارد، به کودک اجازه دیدن آن را بدهید. به عنوان مثال اگر کودک شما از جن و روح می‌ترسد، به او اجازه ندهید فیلم‌هایی را که این پدیده‌ها جزء شخصیت‌های آن هستند، تماشا کند.

 
۷) برایش قصه بگویید
قصه‌ها و کتاب‌های داستانی که مخصوص کودکان است، پر از شخصیت‌های دوست داشتنی و محبوب کودکان است که با شخصیت‌های بد و پلید با شجاعت می‌جنگند و مبارزه می‌کنند و در نهایت پیروز می‌شوند.
در داستان <جک و ساقه لوبیا> که داستان مبارزه یک کودک با یک غول است و یا در <سفید برفی> که موجوداتی دوست‌ داشتنی با جادوگر سیاهپوش، با شجاعت روبه‌رو می‌شوند و در نهایت پیروز می‌شوند، کودک خود را در جایگاه شخصیت محبوب داستان قرار می‌دهد و با شجاعت و اعتماد به نفس در مقابل شخصیت بد و ترسناک قرار می‌گیرد و از ترسش گذر می‌کند. در حقیقت شجاعت قهرمان داستان به کودک می‌آموزد که شجاع و قهرمان باشد.

منبع:      ویستا